PYRÈNE


Aciu auetz era istòria de Pyrène.
Ei un shinhau trista.Solet un shinhau,e doça tanben,com un chegrin que passe........

Eth pòble de Bebriges vivie,hè un pialèr de temps,en un país que tot eth mon adesbrembat.Un país tot planèr, entrees bòsqui deth Nòrd ees desserts sequi deth Sud, ath cantd´ua mar blua on, cadamaitin, se lheuaue un bèth solei.


Es poblants se planhien un shinhau des grani calhaus que cobrien es sòns prats. Mès ,era vinha i possaue ben e daue bèri arradims, que dauen un bon vin.

Eth rei Bebryx ère un brave òme plan senzilh, qu´estimaue eth vin e es olives des sues tèrres, es sardines e es anchòves dera mar blua.

Eth rei Bebryx auie un solet tresòr qu´adoraue: ère era sua hilha Pyrene.Era auie uns grani uelhs neres,e eth sòn peu en vent e en solei semblaue
qu´auie hlames ludentes.


Un bèth dia, un crit corrie ena planhèra. Es pagesi parauen de trebalhar entà guardar luenh.-" Un forastèr ".


Un òme arribaue peth camin deth Nòrd. Ère gran, com un gegant.Ena man auie un gran garròt, e anaue vestit tamb era pèth d´un terrible leon.

Eth desconeishut qu´arribe deuant deth palai reiau. Bebryx gessec:
- "Benvengut, estrangèr !
- Entratz,beuetz e descansatz ! "

Er òme beuec ua grana copa d´aigua fresca. Dempús parlèc:
-" Gràcies, rei. Me digui Hèrcules.Vengui de luenh, der aute costat dera mar blua. Jo vau entath Sud, enquia era fin deth mon, a on è un gran trabalh tà hèr. "


Ua cortina s´a botjat.....

-" Pyrene!- cride Bebryx-non t´amagues pas !
- Pyrene- ditz Hèrcules- quin polit nòm ! "

- " Ei era mia hilha- ditz Bebryx-- Vene, hilha mia, e saluda ath nòste convidat "
Pyrene entre tamb es uelhs baishi. Jamès era auie vist un òme tanplan gran e tanplan bèth.

- "Hèrcules- hig eth rei- haram ua grana hèsta aguesta net en aunor tòn "
- "Accepti tamb plaser "- ditz Hèrcules en tot guardar Pyrène.

Hèrcules explique era sua vida. Parle de sa pair Jupiter e de sa mair Alcmène.E conde com as ueit mesi aucíc dues serpanhasses.

De nets , eth passege ua estoneta tamb Pyrene.

Ath londeman, conde com auie vençut eth leon de Nemea, bracat es caps dera Idra de Lerna, capturat era craba de Cerinea e eth sanglièr d´Erimant.

De nets, Pyrene e Hèrcules passegèren en miei des grani rosèrs.

Ath londeman, Hèrcules explique com auie limpiat es herides deth rei d´Augies, com auie aucit es audèths deth lac Estimfalòs,qu´auien es plumes de hèr. Arrés se botjaue en escotar-lo.

De nets, Hèrcules e Pyrene se seiguèren entre es grani rosèrs.

Peth maitin, Pyrene se desvetlhe tamb eth solei. Cante com un audèth.Se trape tan ben !...

Cor enquia era grana sala de palai.
- " On ei Hèrcules ?
- Petita minona ! Poiries d´abòrd saludar a ta pair.
Hèrcules a partit lèu aguest maitin.Sabes qu´a un gran trabalh a hèr ara fin deth mon ."


- "Qu´a partit .Que se n´a anat?"
De patac era tèsta se li vire. Cor tath camin deth Sud.Ena planhèra, illuminada peth solei que se lheue, non i a arrés. Hèrcules ei luenh.

De patac , Pyrène se sentèc soleta en mon, abandonada. Era non sabie encara qu´ère enamorada, e que dejà auie shegrin d´amor.

Hèc miei torn , passèc deuant deth palai e marchèc peth camin deth Nòrd.


Era gent la guardauen, estonadi. La saludauen e era non les responie pas. Se n´anaue cap es bòsqui deth Nòrd.


Un lenhataire la volèc previer:
-" Princesa! Non vos cau entrar pas en bòsc ! Ei plen de bèsties sauvatges !!

Mès Pyrène non escote arren ne arrés. Desapareishèc en bòsc prohond. S´escotauen crits e bramècs...e dempús arren....

Dos dies dempús, Hèrcules torne en tot correr.A acabat lèu eth sòn trabalh.
-" Pyrène !" - cride des de qu´a vist eth palai de Bebryx.

Se trape eth rei lhòco de dolor.
- " Pyrène a desapareishut enes bòsqui deth Nòrd ! "


Hèrcules se met a correr entath bòsc. I arribe en un instant, e s´enfonse entre es arbes.

Lèu ges deth bòsc. Pòrte enes sòns braci eth còs dera petita Pyrène.Es bèsties sauvatges l´auien aucit.

Gròsses lèrmes corren pera cara deth gigant. -" Pyrene, jo jamès te desbrembaré. Arrés te desbrembarà jamès "-

Guarde era planhèra de Bebriges e ditz:
- " Te vau a bastir era hòssa...- Era hòssa mès grana deth mon !"


Alavetz arremasse es calhaus e es ròques e n´hè un gran pialèr, sens jamès arturar-se, ne de nets ne de dia.


Lhèue grani blòcs, gròssi coma cases, e les apile es uns sus es autes.Eth pialèr de pèires puge e puge.


Es calhaus tòquen eth cèu, es bromes se i apròpen.Hèrcules trabalhe sense arturar-se.

Ara fin, place eth còs de Pyrène ath hons d'ua tuta, en miei des mès nauti calhaus, e barre era dubèrtura.


Atau des de luenh se poirà veir on se trobaue abantes era planhèra de Bebriges. Ara i aurà montanhes, tucs puncheguts, corets , vals...


Era pluja e era nhèu i quèn; era èrba, es flors e es arbes comencen a possar dessús ,e es audèths vien a bastir eth nin.Aguestes montanhes qu´èren
era hòssa de Pyrene,se les ditz "Pirinèus "

Se ditz qu´es Dius , emocionats per aguesta istòria , an dat vida as Pirinèus. Pyrène viu tostemp en aguestes montanhes e, s´escotatz ben , se pòt , a còps, entener- la sospirar laguens deth vent.



HÈRCULES


Eròi de Grècia de nòm Heracles. Hilh de Zeus e Alcmena. Era deessa Hera sagèc d´aucir-lo per gelosia , donques Zeus auie d´autes hemnes .Entà pagar eth càstig d´auer aucit as sòns hilhs , er oracle de Delfòs l´obligà a complir 12 trabalhs :
- tamb eth leon de Nemea
- era idra de Lerna
- eth sanglièr d´Erimant
- er isard de Cerinea
- es audèths deth lac d´Estimfalos
- es estables deth rei Àugies
- eth cinhelh d´Ipòlita
- eth taure de Creta
- es shivaus de Diomedes
- es bòs de Geriò
- es pomes d´aur des Espèrides
- eth can Cèrber

Acabadi aguesti trabalhs era sua figura adquiríc ua grana impòrtancia.
En Roma ère coneishut tamb eth nòm de Hèrcules.


MITOLOGIA


Ei era ciència qu´estudie es mites laguens dera istòria.
Ei eth corròp de mites d´un pòble, d´ua religion ,d´ua divinitat o d´ua òbra artistica.


Un mite ei ua narracion fantastica inventada.Eth mite , com ei Hèrcules, servís entà expressar e explicar eth destin der òme en agust mon , entà mantièr er orde dera realitat e dera societat a on neishec.